Ne Kadar Avrupai Bir Havanız Var!
İngilizceyi yeni öğrenmeye başladığım zamanlarda, çoğu insanın konuşmaktan çekinmesinin aksine, ben her fırsatı değerlendirmeye pek hevesliydim. Bir uçak yolcuğunda, yanımdaki bayanın İngiliz olduğunu düşünerek bir şeyler sormaya başladım. Nerelisiniz sorusuna gelene kadar üç beş cümle konuşmuş olmalıyız ama ne konuştuk hatırlamıyorum. İlk önce bayan bana nereli olduğumu sordu, sonra ben ona. Şaşırtıcı olan ikimizin de Türk olmasıydı. Sonra hanımefendi bana Türkçe olarak “Neden Türkçe konuşmuyoruz?” diye sordu. Ben de şaşkın bir ifadeyle “Ben sizi İngiliz sanmıştım” deyince, hanım gülerek “Ay, çok teşekkür ederim” deyiverdi! Bir İngiliz’e benzetilmekten mutluluk duymuş, üstüne bir de teşekkür etmişti.
Bu olayı daha sonra düşündüğümde senaryoyu kafamda değiştirdim ve kadını Arap’a benzetmeye karar verdim. Bu defa bayan ciddi ciddi bozulmuş ve ne alakası var canım diyerek sohbetimizi oracıkta noktalamıştı. Olmayacak şey mi sizce?
Bu konuyla ilgili öyle çok hatıram var ki…
Esmer bir öğrencime “ne kadar farklı bir güzelliğiniz var, İran kadınlarını andırıyorsunuz” dediğimde, sınıftan itiraz sesleri yükselmişti. “Hocam hiç de İranlılara benzemiyor, daha çok Meksikalı gibi” demişti bir diğer öğrenci. Yani Doğulu bir Müslüman’a benzemektense, Latin Amerikalı bir Hıristiyan’a benzemek daha kabul edilebilir karşılanmıştı. Ben de bir kez İranlılara benzetilmiştim dediğimde de, “Aman o örtünüzden dolayıdır, hiç de benzemiyorsunuz” diyerek bu benzetmeden de duydukları memnuniyetsizliği dile getirmişlerdi.
“Yabancıya benziyorsun” sözü gizli bir iltifattır aslında, tabi kastettiğimiz yabancı Avrupalı ise. İnsanımızın bir kısmı Batılıya benzetilmekten tuhaf bir gurur duyarken, Doğuluya benzetilmekten pek de hoşnut olmaz. Ya da az önce verdiğim örnekteki gibi Batılıya benzetilmediyse bile hiç olmazsa Latin, Uzak Doğu ya da Slav ırkından birilerine benzetilmeyi tercih eder.
Doğuluya benzetilince hissedilen aşağılanmışlık hissi ve Batılıya benzetilmekten duyulan memnuniyet elbette sebepsiz değil.
İzlediğimiz yabancı dizilere, filmlere ve reklamlara dikkat edin. Tüm bunlarda bize gösterilen, hatta dayatılan ideal insan tipine bir bakın. Çoğunlukla sarı saçlı, renkli gözlü, beyaz tenli, ince ve uzun boylu insan, hep Batılı tarzda giyinmektedir. Batılı karakter iyi kalpli, iş güç sahibi, çalışkan, başarılı yani her tür iyi özelliğe sahipken, film ve dizilerin kötü karakterleri hep başka milletlerden değil midir? Hırsızlar ise esmer, bıyıklı ve kısa boylu Latinlerdir, uyuşturucu kaçakçıları, tecavüzcüler yani suçlular çoğunlukla zencidir. En silik ve başarısız karakterler, üçüncü dünya ülkelerinin esmer insanlarıdır. Arada sırada mistik bir güzelliği olan doğulu bayanlar sahneye çıksalar da, onlar da asla üstün beyaz oyuncular kadar pırıltılı sunulmazlar.
Aslında kendi dizi, film ve reklamlarımızda da ortalama Türk insanını pek görmeyiz. Daha Batılı tipler ekranlarda boy gösterir. Hemen hepsinde Batılı yaşam tarzı modern ve en kabul edilebilir yaşam tarzı olarak sunulur. Medyanın insan zihni üzerindeki etkisinden, toplumları istediği şekilde yönetip şekil verme yetisinden bahsetmeye lüzum var mı?
Medya hangi insan tipini “ideal insan” olarak sunduysa algılardaki ideal insan da odur. Olay güzellik çirkinlik boyutunun çok ötesindedir. Batılıların hepsi birbirine benzeyebilir mi? Elbette sarışın olmayan, kısa boylu, siyah gözlü, koyu tenli Batılılar da vardır. Nice Doğulu kadın, Batılı hemcinslerine göre çok daha güzel, çok daha cazibelidir. Sorun Batılı tipin ideal tip olarak lanse edilmesidir. Bu yüzden Batılıya benzetilmek kişiye kendini modern, havalı ve daha hoşnut hissettirirken, Doğulular gibi geri kalmış toplumların ve kültürlerin insanlarına benzetilmek gurur kırıcı algılanır.
Dış görüntü olarak Batılılaşma özentisi, aslında tüm hayat biçiminde Batı normlarını ve Batılı bir yaşam tarzını benimsemenin sonucudur. Bir bakıma; Batılıya benzemiş olmak ve bu benzerliğin başka insanlar tarafından da onaylanmış olması Batılı gibi düşünen, yaşayan ve giyinen insanın gelebileceği son noktadır. Doğuluya benzetildiğinde hissedeceği hezimet ile Batılıya benzetildiğinde duyacağı memnuniyet de işte bu yüzdendir.
“Müslümanım” diyen için Doğu da Allah’ındır Batı da. Batılıya da Doğuluya da benzetilmek birdir. Çünkü O insanı en güzel şekilde yaratmıştır…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder